Phân hữu cơ có thay thế hoàn toàn được phân hoá học trong sản xuất lúa?

Phân hữu cơ cũng cần dùng đúng cách

“Phân bón hữu cơ có thể thay thế hoàn toàn cho phân bón hóa học hay không?” Đây là câu hỏi, cũng là trăn trở của ngành nông nghiệp nhiều địa phương vùng ĐBSCL, bởi lẽ, tập quán canh tác lâu nay của nông dân trong vùng là hầu như chỉ sử dụng phân hóa học bón cho đất lúa.

Trong điều kiện sản xuất theo định hướng thị trường, hướng đến phục vụ nhu cầu xuất khẩu hiện nay, tập quán này đã có nhiều thay đổi, nông dân dịch chuyển sang nhiều giải pháp canh tác tiên tiến để giảm chi phí đầu vào như: Sạ thưa để giảm lượng giống gieo sạ, áp dụng cơ giới hóa vào sản xuất… Đặc biệt trong bối cảnh giá phân bón tăng cao, nông dân đã thay đổi tư duy sản xuất, giảm sử dụng phân bón hóa học và thay thế dần bằng phân bón hữu cơ.

Mới đây, tại cuộc họp triển khai quy trình kỹ thuật canh tác lúa giảm chi phí và nâng cao hiệu quả tại vùng ĐBSCL do Cục Trồng trọt tổ chức tại TP Cần Thơ, lãnh đạo một số Sở NN-PTNT đã nêu ý kiến băn khoăn về việc sử dụng phân bón hữu cơ hiện nay.

Đối với tỉnh Tiền Giang, quan điểm của ngành nông nghiệp tỉnh về vấn đề canh tác lúa là muốn nông dân có lợi nhuận, thu nhập cao, nên chỉ còn cách giảm giá thành sản xuất, bởi hiện nay năng suất lúa của tỉnh đã đạt ngưỡng. Để làm được điều này, phải giảm lượng giống gieo sạ, giảm phân bón, áp dụng tiến bộ kỹ thuật để giảm giá thành sản xuất.

Ông Võ Văn Men, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Tiền Giang đưa ra ví dụ điển hình: Đơn vị đã thử nghiệm lấy 350 mẫu đất ở các huyện trong tỉnh, kết quả cho thấy lượng chất dinh dưỡng trong các mẫu đất khác nhau hoàn toàn, từ đó có thể biết được vùng đất nào giàu dinh dưỡng, vùng đất nào bị thiếu dưỡng chất và sẽ bù bồi đắp vào bằng phân bón hữu cơ, góp phần cải tạo đất, kéo theo giảm được lượng phân bón hóa học.

“Phải có phân hữu cơ, vì hữu cơ là cải tạo đất, làm cho đất tơi xốp, tăng cường hút chất dinh dưỡng nhanh nhất để cây lúa tăng năng suất, chứ không phải sử dụng phân hữu cơ để thay thế phân hóa học”, ông Men nêu ý kiến.

Ông Trương Kiến Thọ, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT An Giang cũng nêu quan điểm, cá nhân ông cho rằng canh tác lúa gạo mà chỉ sử dụng phân bón hữu cơ là không thành công. Bởi với đặc thù ngành lúa gạo trồng 3 vụ, nếu chỉ sử dụng phân hữu cơ theo ông Thọ năng suất sẽ không đạt.

Ông Phan Văn Tâm, Giám đốc Marketing Công ty Cổ phần Phân bón Bình Điền thông tin: Hiện nay đối với vùng đất lúa canh tác 2 vụ, 3 vụ/năm, chương trình canh tác lúa thông minh của Công ty đã phân tích được hàm lượng hữu cơ trên đất rất phong phú. Tuy nhiên chất lượng hữu cơ trong đất lúa lại không có.

Ông Tâm đặt ra vấn đề, việc sản xuất phân bón hữu cơ hiện nay đa phần là lấy than bùn chưa được hoạt hóa, khi đưa vô đất sẽ không có nhiều tác dụng. Nếu sử dụng phân hữu cơ không đúng cách, sẽ vô tình làm ngộ độc hữu cơ, cây lúa càng chết thêm.

“Nếu sử dụng phân hữu cơ, phải có sự quy hoạch như thế nào, trên vùng đất phèn, vùng đất phù sa, đất trũng có sử dụng được hay không, sử dụng ra sao…? Điều này cần có một hội nghị khoa học để thảo luận và đưa ra kết luận cụ thể về việc sử dụng phân hữu cơ như thế nào cho hợp lý”, ông Tâm cho hay.

Liên quan đến vấn đề này, ông Nguyễn Như Cường, Cục trưởng Cục Trồng trọt cho biết sẽ nhanh chóng tổ chức một hội thảo để đánh giá về việc sử dụng phân bón trên cây lúa. Ông Cường nhấn mạnh: “Rõ ràng trong trồng cây ăn quả, việc sử dụng phân bón hữu cơ rất tuyệt vời nhưng chưa hẳn trồng lúa sử dụng hữu cơ đã là tối ưu”.

Hữu cơ và vô cơ, cái nào cũng cần

Trao đổi với PGS. TS Mai Thành Phụng, Phó Chủ tịch Hội Làm vườn Việt Nam kiêm Phó Chủ tịch Hiệp hội Trang trại và Doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam, ông Phụng khẳng định: “Phân bón hữu cơ không thể thay thế hoàn toàn cho phân hóa học”.

Theo PGS. TS Mai Thành Phụng, việc bón phân hữu cơ vừa giúp tăng hiệu quả của việc sử dụng phân hóa học, vừa có thể cắt giảm từ 20 – 30% lượng phân hóa học, nhưng nếu sử dụng phân hữu cơ để thay thế hoàn toàn phân hóa học là điều không thể.